DETERIORATION ON THE STONE SURFACES OF THE DIYARBAKIR NEBI MOSQUE

Aim: The study aims to determine the types of deterioration that occur in natural stones of the Nebi Mosque, and the effects that cause them to deteriorate, and to draw attention to the importance of protecting the building. The scope of the study is constituted by the findings obtained by observation-based research in light of the current literature. Method: In the study, the deteriorations observed in the basalt stone and limestone of the Diyarbakır Nebi Mosque were examined by photographing in-situ. In addition to the photographs, the types of deterioration on the facades were processed using the mapping method and the areas of the stone surfaces affected by the deterioration types were calculated. The obtained numerical data were used to compare the degradation types quantitatively. Findings: In the stone materials of the building, physicomechanical deterioration such as crack formation, alveolization, and abrasion, which are frequently observed in hot-dry climates, were found. In addition to physicomechanical deterioration, chemical deterioration types such as corrosion, black crust formation, efflorescence/salt crystallization, and microkarst formation and deterioration caused by biological effects were observed. Deterioration caused by faulty repairs examined in the category of anthropogenic deterioration also constitutes the damage observed in the building. In addition to the deterioration detected in the study, it is among the findings to reveal the factors that cause deterioration, such as humidity, wind, air pollution, and faulty repair. Results: Diyarbakır Nebi Mosque, which is a historical and cultural heritage, is damaged by natural stone deterioration due to environmental factors. In the study, the technical properties of basalt and limestone forming the structure were determined and the types of deterioration were included. Attention was drawn to the structure and awareness was tried to be created about taking the necessary measures.

Keywords: Weathering, Basalt, Limestone, Cultural Heritage

Doi: 10.17365/TMD.2022.TURKEY.27.01

Amaç: Çalışma, Nebi Camii’nin doğal taşlarında meydana gelen bozunma türlerini ve bozunmalara sebep olan etkileri belirlemeyi ve yapıyı korumanın önemine dikkat çekmeyi amaçlamaktadır. Çalışmanın kapsamını, güncel literatür ışığında, gözleme dayalı araştırmalarla elde edilen bulgular oluşturmaktadır. Yöntem: Çalışmada, Diyarbakır'da bulunan Nebi Camii'nin bazalt taşında ve kireçtaşında gözlemlenen bozunmalar yerinde fotoğraflanarak incelenmiştir. Fotoğrafların yanı sıra cephelerdeki bozunma türleri haritalama yöntemiyle işlenmiş ve bozunma türlerinden etkilenen taş yüzeylerin alanları hesaplanmıştır. Elde edilen sayısal veriler, bozunma tiplerini nicel olarak karşılaştırmak için kullanılmıştır. Bulgular: Yapının taş malzemelerinde yoğun olarak, sıcak-kuru iklimde sıklıkla gözlenen, çatlak oluşumu, oyuklanma, aşınma gibi fizikomekanik bozunmalara rastlanmıştır. Fizikomekanik bozunmaların yanı sıra kimyasal bozunmalardan korozyon, siyah kabuk oluşumu, çiçeklenme/tuz kristalleşmesi ve mikrokarst oluşumu ile biyolojik etkilerin sebep olduğu bozunmalar gözlenmiştir. Antropojenik bozunmalar kategorisinde incelenen hatalı onarımların sebep olduğu bozunmalar da yapıda görülen hasarları oluşturmaktadır. Çalışmada tespit edilen bozunmalara ek olarak bozunmaya neden olan nem, rüzgar, hava kirliliği ile hatalı onarım gibi etkenlerin ortaya çıkarılması elde edilen bulgular arasındadır. Sonuçlar: Tarihi ve kültürel miras olma niteliği taşıyan Diyarbakır Nebi Camii doğaltaş bozunmaları çevresel faktörlere bağlı olarak hasar almaktadır. Çalışmada, yapıyı oluşturan bazalt ve kireçtaşının teknik özellikleri belirlenmiş ve bozunma türlerine yer verilmiştir. Yapıya dikkat çekilerek gerekli önlemlerin alınması konusunda farkındalık oluşturulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Ayrışma, Bazalt, Kireçtaşı, Kültürel Miras

Doi: 10.17365/TMD.2022.TURKEY.27.01

Page Range: 1-32