THE CONSTRUCTION AND GEOMETRIC ANALYSIS OF MAIN IWAN SPIRAL CENTERED FLAT VAULT OF DIVRIGI HOSPITAL

Aim: The Divriği Great Mosque and Hospital represents the oldest known in Anatolia with its stone vault typologies. The most visible geometric feature of these vaults is their insistence on the groins; in some cases, it multiplies surprisingly for each quarter of the vault till it reaches 6 groins. The vault, which has the highest number of groins (six groins), covers the main iwan of the Divriği Hospital. Especially, the straight spiral segment located at the center of the uneven octagon, its structure which separates it from the others and requires a deeper knowledge of geometry, proves that it is designed as a cover of a special space. The aim of this study is to investigate the geometric structure of the main vault of the Divriği Hospital. Method: A small model of the vault had been constructed based on the hypothesis adopted in the Madrid “Taller de Construcción Gótica” (Gothic Building Workshop) by making the constructive procedural assumptions possible. Results: We have confronted one of the vaults of 13th century Anatolia, on the upper floor of the same building, the other one in Aksaray Sultan Khan and the last one in Sivas Buruciye Madrasa. The fact that two of the four samples were found in the Divriği Hospital, confirms its exceptional character as in its whole structure. Conclusion: If the hypothesis developed during the reconstruction experience in Madrid is correct, the spiral-centered six-groined vault of the Divriği Great Mosque and Hospital may be considered to lead to other spiral vaults which have been built in the same century.

Keywords: Divriği Great Mosque and Hospital, Spiral Vault, Stereotomy, Groin Vault, Ashlar, Seljuk Period

Doi: 10.17365/TMD.2020.1.3

Amaç: Divriği Ulu Cami ve Şifahanesi sahip olduğu taş tonoz tipolojileri ile Anadolu’da bilinenlerin en eskisini temsil etmektedir. Bu tonozların en gözle görülür geometrik özelliği, kenarlar üzerindeki ısrarıdır; bu, bazı durumlarda tonozun her bir çeyreği için şaşırtıcı olarak 6 kenara ulaşana kadar çoğalır. Kenar sayısı en fazla olan tonoz (altı kenarlı), Divriği Şifahanesi ana eyvanını örtmektedir. Özellikle, düzgün olmayan sekizgen merkezinde yer alan düz spiral parçası, onu diğerlerinden ayıran ve daha derin bir geometri bilgisi gerektiren yapısı sayesinde, özel bir alanın örtüsü olarak tasarlandığını kanıtlar niteliktedir. Burada çalışmanın hedefi Divriği Şifahanesi ana eyvan tonozunun geometrik yapısını incelemektir. Yöntem: Madrid “Taller de Construcción Gótica” (Gotik İnşa Atölyesinde)da kabul edilen hipotez üzerinden tonozun olası yapım prosedürü varsayımları yapılarak küçük bir modeli inşa edilmiştir. Bulgular: XIII. yüzyıl Anadolu’sunda spiral yapılı tonozlardan biri yine aynı yapının üst katında, diğeri Aksaray Sultan Han'ında, sonuncusu ise Sivas Buruciye Medresesinde karşımıza çıkmaktadır. Toplamda dört örnekten, ikisinin Divriği Şifahanesi’nde bulunması, bütün yapıda olduğu gibi onun istisnai karakterini doğrular niteliktedir. Sonuç: Madrid’deki yeniden yapılandırma deneyimi sırasında geliştirilen hipotezin doğru olması durumunda, Divriği Ulu Cami ve Şifahanesi’nin spiral merkezli altı kenarlı tonozunun, aynı yüzyıl içerisinde inşa edilmiş spiral yapılı diğer tonozlara öncülük ettiği düşünülebilir.

Anahtar Kelimeler: Divriği Ulu Cami ve Şifahanesi, Spiral Tonoz, Stereotomiya, Kenar Tonoz, Kesme Taş, Selçuklu Dönemi

Doi: 10.17365/TMD.2020.1.3

Page Range: 69-96